Opowiadanie bajek – jak robić to dobrze?
By maikowa środa, października 14, 2015 dla nauczycieli
Wbrew pozorom opowiadanie to nie czynność błaha, taka bez której moglibyśmy się obejść w naszym życiu. Można by pokusić się o stwierdzenie, że jest to raczej rodzaj potężnej magii, dający nam wgląd we własne wnętrze, rozbudzający nasze zmysły, dający radość i testujący naszą kreatywność.
Nawet w przypadku jeśli jesteśmy nieśmiałymi osobami, poprzez odtwarzanie narracji, nadawanie im własnego rysu, charakteru i toku opowieści, jak za sprawą czarodziejskiego zaklęcia przybywa nam sił życiowych oraz chęci by dalej poznawać własną tożsamość.
Dlaczego to takie ważne?
Umiejętność opowiadania (jeśli jest ćwiczona i pielęgnowana) prowadzi wprost do zbliżania się ludzi, otwarcia na innych oraz przez uważne słuchanie do wzajemnej akceptacji. Jest to sytuacja obustronna, więc także słuchacz zostaje zachęcony do dzielenia się z nadawcą swoimi przemyśleniami. Tak tworzy się więź. Dzieci w poszukiwaniu schronienia mogą usiąść na kolanach swojej mamy czy swojego taty i tam odnaleźć bastion bezpieczeństwa – w porównaniu do alienujących ludzi oraz stwarzających pozory i zubażających znacząco proces komunikacji międzyludzkiej, mediów technicznych oraz Internetu. W sytuacji bezpośredniego kontaktu słuchacz-narrator, dochodzi poza tym do pielęgnacji kultury słowa, konwersacji, wspomagając u najmłodszych proces wyrażania przez nich swoich stanów napięcia wewnętrznego, spowodowanych często przez nadmiar i nieskoordynowanie uczuć, które dopiero dzięki wypowiedzeniu, ujęciu w słowa i obecności słuchacza układają się w sensowną całość.
Odpowiednie przygotowanie
Jednym z ważniejszych elementów przygotowania się do opowieści będąc nadawcą jest zastanowienie się nad tym, co chcemy osiągnąć, dokąd ma to nas zaprowadzić. Jeśli poznamy cele, osiągniemy użyteczne narzędzie pozwalające nam na nadanie opowieści odpowiedniego charakteru, wydźwięku i indywidualnych, niepowtarzalnych znaczeń. Osoba opowiadająca historię poprzez tego typu działanie i przybieranie konkretnej, zamierzonej postaci zmienia nie tylko ją samą ale i treść przekazu. Jest to dość istotny element, gdyż to właśnie my nadajemy opowieści wyrazu oraz powołujemy ją do życia, jednocześnie decydując jakie ono będzie i jaką wartość będzie przedstawiać dla słuchacza. Ten pierwszy krok zaprowadzi nas już bezpośrednio do pokoju dziecięcego, w którym jest aż gęsto od napięć emocjonalnych i oczekiwania na to co powiemy oraz w jakim świecie tym razem przeżyjemy z naszym małym słuchaczem kolejną fantastyczną przygodę.
Rola narratora
Będąc narratorem jesteśmy zobligowani do ciągłej kontroli i gotowości do zmian, uwzględniając reakcję oraz stopień zrozumienia naszego dziecka, dlatego ważnym jest by w trakcie opowieści utrzymać z nim kontakt wzrokowy. Naszym zamiarem przy opowiadaniu powinno być jak najlepsze zaanektowanie uwagi dziecka za pomocą przedstawianej historii. By to osiągnąć potrzeba nam dwóch składników – zabawowego charakteru i mogącego zaciekawić naszą pociechę wątku fabularnego. Dziecko mając swoje problemy, oczekuje wzbogacenia jego wnętrza i pomocy w borykaniu się ze swoimi troskami. Bajka musi więc nawiązywać do jego cech personalnych, a co ważniejsze, żadnej z nich nie umniejszać i nie wyśmiewać, za to dać możliwość rozeznania w jego własnym wewnętrznym świecie i uporządkowania go. Kluczową cechą jest też, by mały słuchacz poczuł, że jego dylematy są odbierane w sposób poważny, a także by odnalazł pocieszenie i uwierzył w to, że przyszłość będzie dla niego dobra oraz że sam jest wartościowym człowiekiem.
Elementy edukacyjne
Czytając lub opowiadając dziecku bajki, zazwyczaj naszym zamierzeniem jest by nauczyć go odpowiedniego zachowania i ukształtować w nim umiejętność właściwego wyboru. Musimy pamiętać, że nasza pociecha to nie my. W kwestii wyboru wzorca nie kieruje się ona pojęciami dobra i zła – dopiero się ich uczy. Mechanizm selekcji w głowie dziecka polega raczej na przypisywaniu poszczególnym postacią odczucia sympatii bądź antypatii. Sprowadza się to do prawidłowości, że proces identyfikacji z danym bohaterem nie przebiega na zasadzie dobra i zła, lecz na tym, że dana istota wzbudza w dziecku pozytywne odczucia (nie istnieje w głowie dziecka pytanie czy bohater jest pozytywny czy negatywny, ważne jest tylko czy jest wart upodobnienia się do niego). Jeśli więc chcemy by nasze dziecko przejęło z opowieści dobre cechy, powinniśmy uważniej i dokładniej skupić się na przedstawieniu w odpowiedni sposób tych cech dziecku, a wtedy na pewno, umieści się ono w postaci przez nas wybranej, nie mając przy tym żadnych wątpliwości, iż postępuje słusznie. Powinniśmy pamiętać również, że proces identyfikacji dziecka z bohaterem opiera się na możliwości rozwiązania swojego wewnętrznego konfliktu, za pomocą znaczeń i cech przedstawionej w baśni istoty czy postaci.
Do stworzenia powyższego artykułu poprosiliśmy o pomoc ekspertów należących do zespołu bajecznie.eu. Jest to portal o bajkach i wszystkim co z nimi związane, zawierający wiele artykułów, które mogą okazać się przydatne rodzicom pragnącym wprowadzić swoje pociechy w świat opowieści.
Dziękujemy portalowi bajecznie.eu za współpracę merytoryczną.
0
